Kwetsbaar en zelfstandig

De Denktank had een gesprek met Prof. Dr. Ir. George de Kam over woonservicegebieden voor ouderen. Hij heeft, samen met, 400 ouderen gesproken voor het onderzoek omtrent de effecten van woonservice gebieden voor ouderen "Kwetsbaar en Zelfstandig".
Enkele conclusies die daarbij aan de orde kwamen:
De zones en vooral het goed op elkaar aansluiten van aanpassingen en voorzieningen en het formeel en informeel netwerk van mensen hebben een "dempend" effect op zorgbehoefte en welbevinden van ouderen die woonachtig zijn in deze zones.

Men woont zelfstandig maar ervaart de "beschutting" en ontmoetingsmogelijkheden positief. De mate waarin dit is hangt af van de mate waarin de zone is toegerust.
Sociale contacten bepalen in hoge mate het welbevinden van ouderen. Beperkingen worden dan minder als zodanig ervaren.

De Denktank wilde weten of de eigen regie van ouderen bevorderd wordt in dergelijke zones. Wederkerigheid is heel belangrijk. Mensen willen en kunnen altijd iets doen voor de samenleving. Zelfs iemand die de hele dag voor het raam uitkijkt naar een plein, kan nog suggesties hebben voor verbeteringen van de leefomgeving.
Belangrijk is dat woonservice gebieden niet gedomineerd worden door aanbieders van zorg, woningcorporaties enz. Belangrijk is dat er keuzemogelijkheden zijn.
Vraagpanels van gebruikers/ouderen over behoeften zouden een belangrijke invloed kunnen uitoefenen op de eigen regie van ouderen.

Wat ouderen zelf vinden is samengevat in een Manifest van de thuiswonende ouderen:

"Ik, thuiswonende oudere....

1. Wil zo lang mogelijk thuis blijven wonen, in mijn eigen huis, te midden van mijn eigen sociale netwerk en in mijn eigen wijk, zoals het altijd is geweest;
2. Wil door anderen worden ondersteund in dit streven, hetzij door persoonlijke hulp, hetzij door aanpassingen in mijn omgeving (woning en wijk), hetzij door keuzes geboden te worden in het vorm geven aan mijn leven;
3. Ben in het licht van al mijn beperkingen en toenemende lichamelijke en geestelijke ongemakken tegelijk realistisch en optimistisch over de mogelijkheden die mij nog resten in het zicht van de haven;
4. Verwacht dat mijn omgeving zorgt voor een basisniveau van toegankelijke (medische) zorg en ondersteuning op het moment dat ik aangeef die nodig te hebben;
5. Wil van betekenis zijn voor mensen in mijn omgeving en niet slechts een last vanuit volledige afhankelijkheid;
6. Heb een eigen identiteit als bewoner van deze wijk of dit dorp en wens daarin erkend en herkend te worden;
7. Maak gebruik van de oplossingen die mij worden geboden als ik ze nuttig vind en verzin anders mijn eigen oplossingen;
8. Wens dat organisaties en beroepskrachten die mij ondersteunen aansluiten bij mijn leefwereld in plaats van dat ze mij dwingen me te voegen in hun systemen."

Aanbevelingen uit het onderzoek:

• Blijvende aandacht (in maatwerk) voor het aanpassen van woningen, specifiek ook voor eigenaar bewoners; daarnaast liggen er ook nog opgaven voor corporaties op dit gebied. Het is belangrijk dat een (landelijke) uitwisseling van ervaringen, instrumenten en best practices op dit gebied verder wordt gestimuleerd.
• Versterking van de kernkwaliteit van woonservicegebieden: een vorm van in ieder geval communicatie en waar dat pas ook samenwerking tussen ouderen, vrijwilligers en professionals in het gebied waardoor ouderen beter 'gekend' zijn, hun eigen inbreng tot zijn recht kan komen, en waar dat nodig is passende zorg en ondersteuning geleverd wordt. Daarbij is veel aandacht nodig voor de complementaire betekenis van informele en professionele zorg en ondersteuning. Het manifest van de thuiswonende oudere kan leidraad zijn.
• Op het niveau van gemeente en de verschillende betrokken instellingen: reflecteer op de samenwerking en wat deze bijdraagt aan de realisatie van de voorgaande aanbeveling.
• In verband met doelmatigheid, de verschillen tussen 'investeren' en ' incasseren' woonservicegebieden, en de wenselijkheid om schotten tussen financieringssystemen zo veel mogelijk te doorbreken is actieve betrokkenheid van zorgkantoren in de verdere ontwikkeling van woonservicegebieden wenselijk.
• In veel woonservicegebieden zijn er nog mogelijkheden om door betere communicatie met de ouderen en afstemming tussen aanbieders de bekendheid en het gebruik van voorzieningen en diensten voor ouderen te verbeteren.
• In bredere processen van wijkaanpak of herstructurering van bestaande wijken meer aandacht voor de inbreng van en communicatie met ouderen, en voor maatregelen om de veiligheidsbeleving van ouderen te verhogen.

Zie voor het complete onderzoek Kwetsbaar en Zelfstandig www.enocent.nl