In januari 2025 bezocht ik samen met Mieke Sol het Hoes van de Toal in Beilen. We hadden daar een interssante gedachtenwisseling met Renate Snoejing over het belang van het eigen dialect voor oudere inwoners van Drenthe.
Het Hoes van de Taol heeft een mooi boekje gemaakt met veel voorkomende zinnen die worden gebruikt in de ouderenzorg. In dit boekje is naast de Nederlanse tekst de tekst in het Drents geplaatst. Het heeft een formaat dat past in de zak van de werkkleding van de verzorgende en kan dienen als hulpmiddel voor niet Drents talige verzorgenden in interactie met een client voor wie het Drents de vertrouwde taal is. Zeker in situaties waar sprake is van (beginnende) dementie. Wij waren enthousiast over dit initiatief en het was voor ons ook een eye opener.
Want leef je eens in in de situatie van Willem, geboren en getogen in Garminge. Zijn hele leven sprak en hoorde hij eigenlijk alleen Drents. Hij werkte op een boerderij en de keren dat hij in aanraking kwam met iemand die Nederlands sprak waren schaars. Hij kon het wel min of meer begrijpen maar antwoorden deed hij dan toch in zijn eigen Drentse dialect.
Inmiddels is Willem tachtig en woont nog op zichzelf op de oude boerderij.
Zijn kinderen wonen ver weg en komen zo af en toe langs. Willem is nog fit voor zijn leeftijd en heeft zo zijn contacten in het dorp en zorgt zo goed en zo kwaad als dat gaat voor zichzelf. Echter zijn buurvrouw die regelmatig bij hem aanloopt, merkt dat hij vergeetachtig wordt en zichzelf niet meer goed verzorgt. Van hulp wil hij niets weten. “Gien vromd volk in mien hoes, nargens veur neudig”, houdt Willem vol tegen zijn buurvrouw. Maar als op een dag de rookwolken naar buiten komen omdat Willem een pan op het vuur liet droogkoken en daardoor ook een gordijn vlam vatte, is het voor iedereen duidelijk dat dit zo niet langer kan. De kinderen vinden in overleg met de huisarts een plek voor Willem in een instelling voor mensen met dementie. De kinderen zijn opgelucht dat vader nu op een plek woont waar hij veilig is en ook goed wordt verzorgd.
Maar voor Willem is het echt vreselijk. Hij is de weg volledig kwijt daar en begrijpt de vragen die hem worden gesteld niet. Ook kan hij niet goed vertellen waar hij last van heeft of waar hij pijn heeft. En tot overmaat van ramp is er ook geen enkele bewoner met wie hij goed in zijn eigen dialect kan spreken. Hij gaat voelt zich in de steek gelaten en gaat elke week verder achteruit. Maar dan gebeurt er iets. Er komt een nieuwe verzorgende bij hem, die em aanspreekt in zijn eigen dialect. Vanaf dat moment bloeide Willem weer een beetje op, hij kijkt echt uit naaar de dagen dat zij dienst heeft. Hij wordt dan verstaan en begrepen en hij kan echt met haar praten. Langzaam aan vond hij daarna zijn draai in het huis en voelde hij zich weer minder eenzaam.
Wat zou het voor mensen als Willem toch fijn zijn als het belang van de eigen taal in voorzieningen voor ouderen meer aandacht krijgt. Het initiatief van het Hoes van deTtoal is een mooi begin. Een vervolg stap is er meer bekendheid aangeven. Er zijn vele mogelijkheden voor in onze eigen omgeving. Ik hoop dat u zichals lezer aangesproken voelt hier een rol in te pakken die bij u past.
Geesje Nijhof
Februari 2025
