Over leven en willen sterven - Els van Wijngaarden
In Voltooid leven spreekt Els van Wijngaarden met ouderen die hun leven ‘voltooid’ achten. Hoewel ze niet terminaal of psychiatrisch ziek zijn, lijden ze aan het leven en hebben ze het gevoel dat ze domweg zitten te wachten op de dood. De oorzaken zijn uiteenlopend: soms lukt het hun niet meer om echt verbinding te maken met de personen om hen heen, alsof ze door een omgekeerde verrekijker naar de wereld kijken.
Sommigen voelen zich uitgerangeerd: het leven gaat door, maar zij staan aan de zijlijn. Anderen vrezen vooral hun onafhankelijkheid te verliezen. Er zit voor hen maar één ding op: de controle terugpakken. Het zelfverkozen levenseinde als vlucht vooruit. Van Wijngaarden sprak uitvoerig met hen over herinneringen, spijt en tevredenheid, twijfels, hoop, tragiek en dilemma’s – en over hun wens om te sterven. In dit boek stelt ze vragen die horen tot de meest elementaire van ons bestaan: wat is een goed leven, en wanneer is dat voltooid?? Els van Wijngaarden is als docent en onderzoeker verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek en promoveert (2016) op een proefschrift over ‘de ervaringswereld van het voltooide leven’.
Anjo Geluk:
‘Een onderwerp waar we als ouderen niet meer omheen kunnen. Het dringt zich aan ons op en het komt overal en in verschillende gedaanten terug. Onontkoombaar. Ik kan geen betere manier bedenken om indringend met dit onderwerp kennis te maken, erover na te denken en te gebruiken in gesprekken met anderen, dan het lezen van dit boek. Het laat zich lastig samenvatten, omdat het zo veelzijdig is. Behalve de weergave van veel gesprekken met ouderen voor wie het leven voltooid is of lijkt te zijn, bevat het boek intermezzo’s waarin de auteur ingaat op aspecten van het voltooide leven: zoals existentiële eenzaamheid, weerzin tegen afhankelijkheid, bestaansmoeheid, maatschappelijk uitgerangeerd zijn. Het is daarmee een breed boek, waarin nergens geoordeeld wordt. Er worden wel veel vragen gesteld, ook aan de lezer. Hoe komt het bijvoorbeeld dat vragen rondom het voltooide leven nú en steeds vaker worden gesteld? En hoe gaan we, als individu en als samenleving, om met ouderdom en de dood? De gesprekken zijn zo beeldend weergegeven dat je de man of vrouw waar het om gaat en zijn of haar leefwereld voor je ziet. Met als leidraad de intentie te luisteren, niet om iets op te lossen, maar in de hoop iets van de belevingswereld en de behoeften van de ander weer te geven. Dat heb ik opgevat als een vraag aan mij als lezer. Als we de stervenswens willen begrijpen, schiet een puur psychopathologische kijk en een medisch model tekort. Culturele en maatschappelijke aspecten – zoals eenzaamheid, marginalisatie, sociaal isolement, sociale uitsluiting en stigmatisering - spelen een minstens even grote rol als individuele problematiek. Een aandachtig, confronterend boek, dat heel veel lezers verdient. Voor mij zijn de geïnterviewden leeftijdsgenoten en dat maakt het thema nog indringender. Het onderwerp doet echter niet alleen een beroep op oudere lezers, maar ook een breed appèl op ons allemaal, met de vraag op welke manier de samenleving naar voltooid leven kijkt. Een vraag die reactie verdient! Maar dan eerst dit boek lezen! ’
Titel: Voltooid leven (over leven en willen sterven)
Auteur: Els van Wijngaarden
ISBN: 9789045033044
Uitgever: Atlas Contact, Amsterdam
Prijs: €19,99
