Truska Bast
De zachtmoedige potloodtekeningen, krachtige lino’s en speelse penseelillustraties van Mance Post brachten generaties kinderen (en volwassenen) in verrukking. In 2007 ontving ze de prestigieuze Max Velthuijs-prijs voor haar hele oeuvre. Er ging een lange weg aan vooraf. Met illustreren begon ze rijkelijk laat. Pas halverwege de jaren vijftig besloot ze van tekenen haar vak te maken. Dat Mance haar baan in het onderwijs verruilde voor een onzeker bestaan als illustrator sprak niet vanzelf, zeker niet voor een vrouw alleen en in die tijd. Of was ze minder alleen dan ze deed voorkomen? Vaak stuitte ze op vooroordelen.
Ze stelde er het zeldzame talent tegenover zich er weinig van aan te trekken. Ook haar talent voor vriendschap was groot: schrijvers, kunstenaars, journalisten en buurtkinderen kwamen graag bij haar over de vloer. Het souterrain van Mance Post groeide al snel uit tot een ontmoetingsplek en zelfs toevluchtsoord voor velen.
Anjo: ‘Truska Bast neemt ons in haar boek mee door het leven van Mance Post(1925-2013) , die in een piepklein huisje aan de Prinsengracht in Amsterdam woonde – in een souterrain, waar ook haar atelier was. Het raam was ook haar deur: tot op hoge leeftijd klom ze door haar raam om naar buiten te gaan. Bast beschrijft gedetailleerd alle gebeurtenissen die invloed op het leven van Mance hadden. We leren haar vrienden kennen – waaronder het gezin van Simon Carmiggelt – en haar minnaar (schrijver Anton Koolhaas). Er was moed voor nodig om in die tijd haar baan in het onderwijs op te geven en freelance illustrator te worden.
De Tweede Wereldoorlog en de dood van haar vader, net voordat de oorlog begon, hebben een stempel gedrukt op haar leven. ‘School’ was belangrijk voor haar. Thuis was er het verdriet; school was een soort vrijplaats voor haar: een neutrale, vriendelijke, bijna gezellige gemeenschap. Ze raakte bevriend met Annelies Romein (de dochter van Jan en Annie Romein-Verschoor). Het begin van een levenslange vriendschap. In 1943 slaagde Mance voor haar eindexamen. Met een tien voor tekenen en een vijf voor lichamelijke opvoeding. Hoewel Mance altijd de gelegenheid heeft gehad om te tekenen en er op het Montessorilyceum veel aandacht aan werd besteed, zou een nieuwe leraar, Piet Klaasse, die zelf net van de Haagse Academie voor Beeldende Kunsten kwam, bepalend worden voor haar kijk op tekenen en tekenonderwijs. Hij was ook de eerste op wie ze verliefd werd. Hij kon, zei Mance, “elk talent herkennen in zijn eigen waarde.” Over zijn rol is Mances leven is veel gespeculeerd, maar zowel zijn weduwe als zijn zoons wilden er later niets over vertellen. In 1946 verscheen Mances eerste werkje als illustrator: Eigen werk, leerboekjes ten dienste van het tekenonderwijs op de lagere school; zeven deeltjes bestaande uit korte lesjes en een tekenopdracht. 
Denkend aan de illustraties – potloodtekeningen - van Mance Post, zijn de boeken van Guus Kuijer, die ik eindeloos heb voorgelezen (Met de poppen gooien, Op je kop in de prullenbak onder meer) – met Madelief als hoofdpersoon, de eerste boeken waar ik aan denk. Ook aan de dieren – linosneden - in de boeken van Toon Tellegen. Ze staan in mijngeheugen gegrift. Net als Pluk, Jip en Janneke van Fiep Westendorp of Jan van Harrie Geelen. En dan is er natuurlijk het boek Ik woonde in een leunstoel, dat ze samen met leeftijdgenoot Guus Kuijer maakte over het kleine, dromerige meisje Mance.
Belangrijk in haar leven waren de Soroptimisten. Halverwege de negentiger jaren ontstond er een zogeheten ‘seniorenprobleem’: het ledenbestand vergrijsde. Mance (ze is dan bijna 70) schreef er een brief over: “Lieve Zusters, (…) In de kring van collega’s wordt over mijn leeftijd niet gerept. Ook bij vrienden en familieleden wordt mij niet te kennen gegeven dat ik een probleem vorm. Alleen bij de Sorren word ik steeds met m’n neus op het feit gedrukt dat ik een ‘grijs hoofd’ heb en daardoor afschrikwekkend werkt op jonge leden.”
Ik heb dit boek vooral gelezen als de biografie van een moedige vrouw met een groot tekentalent, die haar eigen gang gaat, eigen keuzes maakt en een leven lang prachtig werk aflevert. Tegen de achtergrond van haar tijd: de wereld van toen, haar familie, grote vriendenkring, vakgenoten, relaties. Prachtig beschreven door Truska Bast, voorbeeldig gedocumenteerd, met een lijst van het werk van Mance Post, een verantwoording, een illustratieverantwoording, een literatuurlijst en een personenverantwoording. En natuurlijk veel illustraties!’
Titel: Het souterrain van Mance Post
Auteur: Truska Bast
Uitgever: Querido Facto
ISBN: 9789021460277
Prijs: € 24,99
