Nele Beyens
'Een prachtig boek over een zeer bijzonder mens.' Sigrid Kaag
Els Borst - geboren Eilers - (1932-2014) was van 1994 tot 2002 namens D66 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in de paarse kabinetten-Kok. Zij stond aan de basis van ons huidige zorgstelsel en was voor veel Nederlanders een van de betrouwbaarste en geliefdste politici van die tijd.
Toen Borst op tweeënzestigjarige leeftijd minister werd, had zij een lange carrière in de gezondheidszorg achter de rug. Opgeleid als arts was zij onder meer medisch directeur van het Academisch Ziekenhuis Utrecht, vicevoorzitter van de Gezondheidsraad en bijzonder hoogleraar evaluatieonderzoek van het klinisch handelen aan de Universiteit van Amsterdam. Als minister voerde zij de wettelijke regeling voor euthanasie en hulp bij zelfdoding in, de eerste regeling op dit gebied ter wereld. Zij maakte serieus werk van de strijd tegen het roken, voerde een donorregistratie in, gaf patiënten medezeggenschap in de zorg, bereidde de invoering van de basisverzekering voor, en dit is nog slechts een selectie.
Els Borst. Medicus in de politiek is een pakkende biografie over een vrouw die als moeder van drie jonge kinderen stap voor stap een indrukwekkende loopbaan wist op te bouwen. Nele Beyens mocht daarbij gebruikmaken van de persoonlijke archieven van Els Borst en van haar familie. Deze biografie bood haar daarnaast de gelegenheid de fascinerende geschiedenis van vijftig jaar Nederlandse gezondheidszorg bloot te leggen.
Anjo: “De historica Nele Beyens heeft een geweldig boek geschreven over de Els Borst, medicus in de politiek. Een gedegen biografie, die 480 pagina’s omvat, waarvan ruim 100 pagina’s noten, register en geraadpleegde bronnen. Een rijk boek, in alle opzichten! De nadruk ligt daarbij vooral op het werkzame leven van Borst. Eerst in de gezondheidszorg, later in de politiek. Vooral haar ministerschap wordt uitvoerig beschreven. Tussen 1994 tot 2002 heeft ze een respectabel aantal wetten en regelingen tot stand gebracht. Waarbij ze het feit dat ze een vakminister was zeker heeft weten uit te buiten. Ook daarna bleef ze invloedrijk. Via haar levensbeschrijving krijgt de lezer een uitvoerige en heel gedetailleerde beschrijving van de ontwikkelingen in de Nederlandse gezondheidszorg in de tweede helft van de twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw. Zo kunnen we kennis nemen van de perikelen in het (oude) Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU). Kostenbeheersing is een van de thema’s waar Borst ook in de Gezondheidsraad mee te maken had. Ze geloofde in MTA (Medical Technology Assessment), een systematische evaluatie van de medische technologie. Kritisch evalueren en dan een goede kosten-baten afweging maken. Het ‘opschonen’ van de gezondheidszorg van ‘zaken die daarin niet thuishoorden’. ‘Deze evaluatie bleef wel vooral in medische handen. Economen, juristen en ethici waren erbij nodig, dat wel, maar uiteindelijk konden alleen artsen vaststellen wat verantwoorde medische zorg was en wat niet: ‘Je moet nooit je werkkamer door een ander laten opruimen’, vond ze. Haar werk samengevat in één zin: ze was ‘Grensverleggend op alle terreinen van de zorg’. De auteur mocht gebruik maken van de persoonlijke archieven van Els Borst en haar familie. Daardoor krijgen we ook een goede indruk van de persoon Els Borst.
Duidelijk wordt dat Els Borst aan de basis heeft gestaan van het huidige zorgstelsel. Ze zou het aanprijzen als een systeem waarbij patiënten meer invloed en inspraak kregen. Was ze een feministe? Zelf zou ze zich niet zo noemen, maar de voortrekkers van de tweede feministische golf zagen haar wel zo. In 2012 kreeg ze de Aletta Jacobsprijs voor emancipatie (RuG), een van de vele prijzen en erelidmaatschappen. Zo organiseert het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) vanaf 2013 jaarlijks de Els Borst lezing. Haar ideaalbeeld was een zorgstelsel waarin ‘aanbieders en verzekeraars zich gedragen zoals de patiënt wil’. Dat was ’DE DROOM’. Zoals zij het noemde.”
Titel: Els Borst, medicus in de politiek
Auteur: Nele Beyens
Uitgever: Wereldbibliotheek
ISBN: 9789028451483
Prijs: € 29,99, ook als E-book
