- Details
- Hits: 1835
‘Deze winter zal ze uitglijden, op een dag zal het glad zijn, moeder gaat het hondje uitlaten, ze breekt haar heup. Ze moet naar een ziekenhuis.’ Vanaf november 2012 documenteert de dichter Frank Starik de belevenissen van zijn dementerende moeder. In korte schetsen beschrijft hij hoe zij, precies zoals hij al voorvoelde, na een val in het ziekenhuis belandt en vervolgens in een verzorgingshuis wordt opgenomen. Een dement geworden moeder en haar mantelzorgende zoon: “Mijn moeder is feitelijk in een huisdier veranderd”, schrijft Starik. De zoon, trouwe hond, laat haar uit. Starik beschrijft in korte zinnen, schijnbaar afstandelijk wat er met zijn moeder en met hem gebeurt. Er staat geen zin te veel in het boek, zodat er ruimte is voor de eigen gevoelens van de lezer: onmacht, verdriet, verwarring, maar ook ontroering en humor spelen een rol.
Anjo Geluk: De directe toon van het boek zal niet iedereen bevallen; dat bleek uit de reacties van Trouw-lezers op de stijl van Starik (delen uit het boek verschenen eerst als columns in deze krant). Mij spreekt de stijl juist bijzonder aan omdat vals sentiment ontbreekt. Of – nog erger - een uitleg van wat er gebeurt. De relatie tussen moeder en zoon vraagt tussen de regels door aandacht. Die verandert natuurlijk door de jaren heen, maar hoe is het tussen een dementerende moeder en haar mantelzorgende zoon? Zijn de rollen omgedraaid? Nee, natuurlijk, maar hoe dichtbij kun je, wil je komen? “Zou men werkelijk van mij verwachten dat ik met mijn moeder naar de wc ga? Ik wil dat niet, ik durf dat niet, ik kan dat niet. Een meter afstand, dat is dichtbij genoeg.”
Auteur: F.Starik
ISBN: 9789046816141
Uitgever: Nieuw Amsterdam
Prijs: 19,95 euro
- Details
- Hits: 1872
De dementerende moeder van Tosca Niterink (1960) woont samen met acht dames op een gesloten afdeling van een verzorgingshuis. Zij beschrijft in de vorm van korte verhalen, deels columns die onder de naam ‘Klein Keukenhof’, in de NRC zijn verschenen de verwikkelingen die zich daar voordoen tussen de oude dames, verzorgsters en bezoekers. Het is net Absolutely Fabulous in een bejaardentehuis. De dames proberen elkaar de loef af te steken door op te scheppen over hun nageslacht, zich mooi te maken of door het beste plekje in de huiskamer te veroveren. Niterink heeft een scherp oog voor de absurde en het hilarische gebeurtenissen in de kleinschalige wooneenheid; voor de komische maar ook voor heel ontroerende scènes. Ze betrekt zichzelf ook bij haar observaties, zo vertelt ze over het schuldgevoel als ze een paar weken niet bij haar moeder op bezoek is geweest.
Anjo Geluk: Tosca Niterink was te gast bij P & W; nadat ze over haar demente moeder, de hoofdpersoon uit De Vergeetclub had verteld, merkte een van de andere gasten op dat dementie erfelijk is … Niterink is de dochter die intens betrokken is bij haar moeder. Ze schrijft over haar en over haarzelf als dochter van een demente moeder. Ik vroeg me telkens af wat haar moeder ervan zou vinden, stel dat het kon, om zichzelf zo in de war, zo de weg kwijt, zo hartverscheurend eenzaam en dan weer zo gelukkig en blij te zien.
Al lezend moest ik aan Theo en Thea denken, de serie waarin Tosca Niterink een hoofdrol had, aan haar stijl. Natuurlijk heeft die serie niets met De Vergeetclub te maken, met haar stijl wel? Ik denk dat je door de leefwereld van je dementerende moeder te beschrijven al gauw een onduidelijke grens kunt passeren. Een persoonlijke grens tussen wat wel en wat niet? Voor mij ligt die in ieder geval ergens anders dan voor Niterink. De hilarische ondertoon overtuigt mij niet.
Auteur: Tosca Niterink
ISBN: 9789057596667
Uitgever: Podium
Prijs: 16,50 euro
- Details
- Hits: 2210
Zoektocht naar een toekomst met minder dementie.
Dementie hangt als een donkere wolk boven onze vergrijzende samenleving. Ten onrechte, stelt Kirsten Emous. Dementie is namelijk vooral een lichamelijke ziekte die kan worden bestreden door meer aandacht aan hart en vaten te wijden. Nederlandse onderzoekers lopen al langer voorop bij die nieuwe aanpak.
Kirsten Emous ging op onderzoek toen haar tante Annemarie ongekend snel aftakelde. Waarom had ze het niet zien aankomen? Ze besloot haar tante door de doolhof van dementie te volgen. Ze leerde over het verband tussen schade aan de hersenen en symptomen van dementie, hoe het geheugen en het bewustzijn functioneren, welke soorten (erfelijke) dementie er zijn en welke symptomen op dementie lijken, maar het niet zijn. We zijn wél weerbaar tegen de meest voorkomende vorm van dementie: Alzheimer. Doeltreffender zorg voor ouderen, meer voorzorg tegen hart- en vaatziekten, kan de gevreesde ziekte vertragen, op afstand houden. Samenwerking tussen neurologen en vaatspecialisten is daarvoor broodnodig.
Met uitvoerige bronvermelding
Kirsten Emous is wetenschapsjournaliste. Ze schreef eerder De Loden Mantel (2005), een kritische studie over (mantel)zorg in Nederland.
Anjo Geluk: In het boek volgen we tante An, in een aftakelingsproces dat een doolhof is, door de ogen van haar nicht: Kirsten, die haar eigen reis door de bizarre doolhof van de dementie maakt. Onderweg ontmoet ze niet alleen tante An, maar ook wetenschappers, artsen, verzorgenden familieleden en andere deskundigen, zelfs statistici. Hoe zit het met preventie van dementie? Is de ziekte op de terugtocht? Kan door preventie van hart- en vaatziekten de golf van dementie voorkomen worden.
Emous is erin geslaagd een fascinerende combinatie te maken tussen de schrijnende werkelijkheid van tante An, haar eigen vragen en mogelijke oplossingen om dementie op afstand te houden. Tante An is overleden. Dement, ‘maar het leger dat plunderend door haar hersenen was getrokken, had haar bewustzijn niet meegenomen …’. Een aanrader die brede aandacht verdient: aangrijpend en ontnuchterend!
Auteur: Kirsten Emous
ISBN: 9789491363269
Uitgever: Gibbon
Prijs: 24,90 euro
- Details
- Hits: 1931
Een nieuwe bevlogenheid.
In Stil de tijd noemde Joke J. Hermsen stilte, rust, traagheid en verveling voorwaarden voor werkelijke creativiteit en helder nadenken. Zij pleitte voor niets minder dan een langzame toekomst. Maar wat gebeurt er na de rust? Welke nieuwe denkrichting moet er gekozen worden opdat er werkelijk iets verandert en er niet alleen een rustiger, maar ook een duurzamer en evenwichtiger samenleving ontstaat? Daarover gaat deze nieuwe Kairos, de nieuwe filosofische bundel, een noodzakelijke opvolger, een pleidooi voor een nieuwe bevlogenheid.
Anjo Geluk: Een boek dat precies op tijd komt! In Kairos verzet Hermsen zich tegen het ‘technocratische denken’ en houdt ze een filosofisch pleidooi voor de nieuwe bevlogenheid van de homo empathicus, die ons kan inspireren om een uitweg uit de economische en ecologische crisis te vinden.
Ze onderzoekt diverse manieren van wishful thinking, zoals het principe van de hoop (Ernst Bloch), het enthousiasme (Kant, Plato en Nietzsche) en het principe van nataliteit (Hannah Arendt). Geboortelijkheid als tegenpool van sterfelijkheid.
Ook beschrijft ze initiatieven op het gebied van onderwijs, metamodernistische kunst en coöperatieve ecologische netwerken.
Nu de homo digitalis in opkomst is en de verregaande technologisering van de mens een onomkeerbaar feit, is het zaak onze aandacht op het menselijke van de mens te blijven richten. Waarin verschilt de mens van de machine?
Het antwoord is: creativiteit, empathie en het vermogen opnieuw te beginnen. Een boek dat je niet loslaat. Laat je inspireren, vleugels geven!
Joke J. Hermsen
ISBN: 9789029587907
Uitgever: Arbeiderspers
Prijs: 19,95 euro
- Details
- Hits: 2365
De geneeskunde en romans gaan vaak over de mens in crisis. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er zoveel artsen schrijver zijn geworden. Literatuur en geneeskunde hebben daarom meer met elkaar te maken dan je op het eerste gezicht zou verwachten. Wat dan? En wat kunnen ze van elkaar leren?
Arko Oderwald is bijzonder hoogleraar Literatuur en Geneeskunde aan de Universiteit voor Humanistiek en werkt ook aan het VU Medisch Centrum. Het boek bestaat uit een inleidend essay en eerdere publicaties van Oderwald. Met veel verwijzingen.
Anjo Geluk: Een boek voor langzame lezers die hun best willen doen om ‘erin’ te komen en met de auteur mee te denken. Na het eerste essay dat een kader biedt voor wat volgt, worden verschillende thema’s behandeld die de relatie tussen literatuur en geneeskunde weergeven. Ouderdom bijvoorbeeld, aan de hand van Langzame man van John Coetzee. De hoofdpersoon Paul, een zestiger, zit het dwars dat hij niet alleen benaderd wordt als een oude man, maar zichzelf – na een verkeersongeluk- ook alleen nog maar kan zien als een oude man. Hij takelt af en zal nooit meer zijn oude veerkracht terugkrijgen Een langzaam boek, dat veel aandacht verdient. waardoor je tot bijzondere inzichten komt.
Auteur Arko Oderwald
ISBN: 9789058982551
Uitgever: De Tijdstroom
Prijs: 20 euro
- Details
- Hits: 2145
Bette Westera, Bart Meyaert, Imme Dros samen met Harrie Geelen bijvoorbeeld: ze schrijven en illustreren kinderboeken die niet alleen prachtig zijn om samen te lezen, maar die regelrechte aanraders zijn voor ouderen. Zij maken echte familieboeken. Doen wij zorgelijk over de beeldvorming van ouderen en hoe die bij te stellen, zij niet. Zij benoemen precies wat er speelt.
Jeroen en Annabella hebben geen oma meer, maar willen er eentje adopteren. Dat gaat zo:
‘Twee kinderen - best lief – van acht en negen willen graag een oma adopteren.
Bezoek: op zaterdag (als het van mama mag).
Het moet een lieve oma zijn, met echte oma-kleren. Ze hoeft geen man te hebben en ze mag ons eerst proberen.’
Aan de kant, ik ben je oma niet vertelt over de bewoners van een verzorgingshuis, die een heel leven achter zich hebben. Bette Westera portretteert elk van de 12 bewoners in twee verzen: een over hoe hij of zij vroeger was en een over nu. Ze hebben allemaal zo hun eigenaardigheden. Zo slaapt meneer Van Dam, die vroeger dakloos was, niet in zijn bed maar tussen de violen. Mevrouw De Vries haalt gevaarlijke capriolen uit op de ladder omdat ze vroeger acrobate was en mevrouw Van Veen van kamer 1 is haast de hele week alleen, maar op zondag komen haar zeven zoons haar in bad doen. Na de thee met mokkataartjes.
Anjo Geluk: Het boek is prachtig uitgevoerd in een ringband, met uitklapbladen, in een kartonnen kaft. De teksten van Bette Westera en de illustraties van Sylvia Weve zijn juweeltjes en versterken elkaar ook nog eens. Het is een fantastisch boek!
Bette Westera, Bart Meyaert, Imme Dros
Aan de kant, ik ben je oma niet!
ISBN 9789025750756
Uitgever: Gottmer Uitgevers Groep B.V.
Prijs: €22,95
